1. Uprawy agroleśne alejowe

To uprawy drzew i/ lub krzewów (owocowych lub przemysłowych) w rzędach oddzielonych pasami (alejami) od kilku do kilkunastu metrów szerokości obsadzonymi gatunkami niskimi np. zbożami, warzywami czy ziołami. Uprawy alejowe czyli współrzędne zwane również polikulturami agroleśnymi to jednoczesna uprawa drzew lub krzewów w rzędach oddalonych od siebie na taką odległość, by można było prowadzić mechaniczną uprawę współrzędną oraz zbiór roślin niskich jednorocznych lub wieloletnich. Jest to system prowadzenia upraw, który naśladuje naturę wykorzystując powiązania między kilkoma gatunkami na jednym terenie. Ten system agroleśny pozwala rolnikom na intensyfikację produktywności oraz osiąganie dochodów z dwóch lub kilku gatunków uprawianych na tym samym areale czyli zwiększenie LER, a także dywersyfikację ryzyka w osiąganiu plonów (gdy spadnie plon z jednego gatunku to plon i dochód przyniesie odpowiednio dobrany gatunek współrzędny). Agroleśne uprawy alejowe gatunków wieloletnich obok silwopastoralizmu jest systemem w największym stopniu świadczącym usługi ekosystemowe w postaci sekwestracji węgla w glebie.

2. Agrotechnika uprawy bzu czarnego z miodunką

Uprawa prowadzona jest na glebie klasy IV. Przedplonem była facelia, oraz łubin wąskolistny (w międzyrzędziach przygotowywanych pod wysadzenie miodunki) stanowiące zielony nawóz.

W zależności od wymagań glebowych przyszłych nasadzeń oraz odczynu gleby zastosowano nawozy wapniowe i potasowo-fosforowe – potafoskę.

Późną jesienią 2018 roku założono plantację bzu czarnego, krzewy posadzono rozstawie 4 x 5 m według samodzielnie opracowanej metody. Następnie wykonano ściółkowanie roślin, a lipcu  2020 roku w międzyrzędziach posadzono miodunkę w rozstawie 30×30 cm po uprzednim przygotowaniu pola. Z uwagi na fakt, że gospodarstwo jest prowadzone w systemie agroleśnym będącym formą rolnictwa regeneratywnego stosuje się w nim praktyki poprawiające stan gleby, zwiększające ilość próchnicy oraz zabezpieczające glebę przed nadmiernym wysychaniem. Dwa tygodnie po posadzeniu rozpoczęto ściółkowanie miodunek lokalnie pozyskanymi zrębkami wierzbowymi w celu zabezpieczenia przed chwastami, zmniejszenia parowania i zatrzymania wody w glebie.

3. Agrotechnika uprawy bzu czarnego z przetacznikiem leśnym

Przedplonem dla tej uprawy była facelia oraz zastosowano przed założeniem uprawy zastosowano nawóz popieczarkowy i w zależności od wymagań glebowych przyszłych nasadzeń oraz odczynu gleby zastosowano nawóz wapniowy i potasowo-fosforowy – potafoskę.

Późną jesienią 2018 roku posadzono bez czarny w rozstawie 4 x 5 m według samodzielnie opracowanej metody zapobiegającej skutkom suszy.

Następnie wykonano ściółkowanie roślin obornikiem popieczarkowym warstwą o grubości 5 – 10 cm , a pół roku po posadzeniu roślin wyściółkowano je słomą zbożową lub słomą z facelii o grubości 10 cm

W 2021 roku w międzyrzędziach posadzono przetacznik leśny w rozstawie 30×30 cm.

 

4. Agrotechnika uprawy róży owocowej z maliną moroszką

Założenie tej uprawy współrzędnej stanowi spore wyzwanie, ponieważ oba gatunki wymagają nieco innych warunków. W Polsce, ani też na świecie nie założono dotychczas plantacji róży pomarszczonej w polikulturze z maliną moroszką. Nie są też znane plantacje samej maliny moroszki. Pierwszą plantacją współrzędną tych roślin będzie plantacja założona w ramach Operacji „Innowacyjny model uprawy, przetwórstwa i dystrybucji ziół w Dolinie Zielawy”.

W ramach Operacji opracowano model, według którego różę należy wysadzić
w rzędach oddalonych od siebie minimum o 4,5 m, aby umożliwić swobodne przechodzenie obok krzewów podczas zbioru płatków i owoców. Natomiast odległość wysadzanych roślin w rzędzie powinna wynosić 1,5 m w dołki głębokości 50 cm i szerokości 30 cm. Zaleca się obsypanie posadzonych krzewów korą sosnową w  celu utrzymania wilgotności gleby oraz, aby zapobiec wzrostowi chwastów.

Malinę moroszkę należy posadzić w międzyrzędziach przygotowując na środku międzyrzędzia wykopane na całej jego długości koryto głębokie na 0,5 m o szerokości 1,5 m. Koryto należy następnie wyłożyć czarną folią, z otworami do odpływu nadmiaru wody. Folia pozwoli utrzymać stałą wilgotność utworzonego torfowiska. Jednocześnie nadmiar wody odpłynie przez otwory w folii wyłożonej na dnie koryta. Wykop należy wypełnić kwaśnym torfem. W tak przygotowanym podłożu sadzi się sadzonki maliny moroszki uprzednio zaklimatyzowane do warunków lokalnych, w odległości 40 cm sadzonka od sadzonki.

Zaadoptowanie do warunków lokalnych sadzonek maliny moroszki, wspomaga obłożenie rośliny mchem, który przypomina stanowisko naturalne rośliny
i utrzymuje wilgoć w torfie.

Prowadzenie uprawy współrzędnej róży pomarszczonej kwaśnolubnej oraz maliny moroszki jest bardzo wymagające ze względu na trudności z założeniem tej uprawy oraz konieczności stałego nawadniania torfowiska, w którym malina moroszka jest posadzona. Przesuszenie, nawet jedynie okresowe, powoduje zniszczenie uprawy. Dlatego plantacja taka musi mieć system stałego nawadniania.

Prowadzenie takiej plantacji przynosi przede wszystkim korzyści ekonomiczne, bo zwiększa dochodowość gospodarstwa rolnego z ha oraz ekologiczne, bo wzbogaca bioróżnorodność wprowadzając do uprawy ginące gatunki dziko rosnące. Plantacja taka jest również bardzo miododajna.

5. Agrotechnika uprawy rzepiku pospolitego

Jest to roślina wieloletnia należąca do rodziny różowatych (Rosaceae). Tworzy prostą wzniesioną łodygę dorastającą do 1 m wysokości. Na szczycie łodygi tworzy się kwiatostan typu grona złożony ze złotożółtych kwiatów o charakterystycznym zapachu.

Na stanowiskach naturalnych spotyka się go na całej półkuli północnej. W Polsce występuje na całym niżu, na brzegach lasów, w widnych zaroślach, przy drogach i na łąkach. Preferuje gleby lekkie, ciepłe, żyznej i przepuszczalne. Ma niskie wymagania wodne.

Wymagania uprawowe – mało poznane

Stanowisko: lekko ocienione i osłonięte od wiatru, gleby żyzne, ciepłe, przepuszczalne, starannie odchwaszczone

Rzepik pospolity ma niskie wymagania wodne (dobrze znosi okresowe susze). Nie wymaga specjalnego przedplonu

Zakładanie plantacji

Plantacje zakłada się wiosną siejąc nasiona wprost w pole lub wysadzając rozsadę w rozstawie 40×40 cm. Nasiona są twarde więc aby wykiełkowały należy je stratyfikować.

6. Agrotechnika uprawy ostrożenia warzywnego

Jest pokaźną i ładną rośliną rozpowszechnioną w naszym kraju.

Wymagania uprawowe – mało poznane

Stanowisko: słoneczne osłonięte od wiatru. Głęboka gleba, bogata w składniki pokarmowe, wilgotna i bogata w wapno.

Zakładanie plantacji

Plantacje zakłada się wiosną siejąc nasiona wprost do lub wysadzając rozsadę
w rozstawie 50×40 cm. Ziele  zbiera się na początku kwitnienia tj. na początku czerwca i suszy się w cieniu lub temp. 40°C.

7. Agrotechnika uprawy pokrzywy zwyczajnej

Pokrzywa zwyczajna jest rośliną wieloletnią dorastającą do 200 cm wysokości, o wzniesionej, pełnej, czterokanciastej, gęsto ulistnionej łodydze. Jest rośliną dwupienną, wiatropylną.

Występuje na całej kuli ziemskiej, z wyjątkiem regionów tropikalnych. W Polsce spotkać ją można na całym niżu i w dolnej części strefy górskiej. Lubi gleby żyzne,  bogate w próchnicę, luźne o pH 6 – 7,5.

Wymagania uprawowe:

Stanowisko: pokrzywa najlepiej rośnie na glebach luźnych, wilgotnych i żyznych, źle rośnie na glebach słabo przepuszczalnych i kwaśnych. Ze względu na wysokie wymagania odnośnie zawartości związków azotu, wskazane jest zakładanie plantacji w miejscach, gdzie uprzednio uprawiano rośliny z rodziny bobowatych.

Zakładanie plantacji

Pokrzywę zwyczajną rozmnaża się generatywnie wykorzystując nasiona, które wysiewa się wprost do gruntu lub produkuje się z nich rozsadę. Można ją także rozmnażać wykorzystując materiał wegetatywny.

Zakładając plantację z siewu do gruntu, nasiona wysiewa się wiosną (marzec, kwiecień) lub jesienią (listopad) w rzędy co 20 – 40 cm, na głębokość ok. 1 cm.

Lepszym materiałem do zakładania plantacji okazały się jednak sadzonki rozłogowo – pędowe, które pozyskuje się z plantacji matecznej na przełomie kwietnia i maja poprzez wyrywanie lub wykopywanie kilkunastocentymetrowych pędów z wyraźnie wykształconymi korzeniami przybyszowymi, na ich podziemnych odcinkach (takie sadzonki można pozyskać także z miejsc naturalnego występowania pokrzywy). Sadzonki wysadza się w rozstawie 40 x 30 cm. W sprzyjających warunkach pogodowych sadzonki te przyjmują się w 80%.

Na plantacji założonej z wykorzystaniem sadzonek wegetatywnych rośliny rosną szybko tworząc dużą masę ziela już w pierwszym roku uprawy, łatwiej też prowadzi się walkę z chwastami, w związku z szybkim pokryciem przez rośliny powierzchni gleby.

Pielęgnacja

Zaleca się jesienią przycinać zasychające pędy tuż przy ziemi. W uprawach pokrzywy zwalczanie chwastów jest istotne tylko w pierwszym roku uprawy, później intensywny wzrost roślin ogranicza zachwaszczenie

Zbiór

Ziele ścina się, gdy rośliny znajdują się w początkowym okresie kwitnienia. W pierwszym roku wegetacji wykonuje się jeden zbiór, w lipcu, w kolejnych latach surowiec zbiera się dwu lub trzykrotnie. W zależności od liczby pokosów plon zielonej masy wynosi od 25 do 70 t. z hektara.

Pokrzywa zwyczajna jest odporna na patogeny. W razie ich pojawienia się rośliny szybko się regenerują. Okresowo znaczący wpływ na stan roślin mogą mieć tylko masowe pojawy gąsienic rusałki pokrzywnika i rusałki pawika

9. Wykorzystanie aparatury agroklimatycznej i aplikacji do zarządzania produkcją „od pola do stołu”

Przy prowadzeniu upraw w systemie agroleśnym alejowym wykorzystywany do jest program FarmPortal dla pełnej kontroli zasobów, optymalizacji produkcji oraz automatyzacji. Program ten pozwala na ewidencję gospodarstwa, zwiększenia skuteczności wykonanych zabiegów agrotechnicznych dzięki systemowi wsparcia decyzji, kalkulatorowi nawozowemu oraz informacji o gruntach, zmniejszeniu ilość zabiegów agrotechnicznych oraz zmniejszenie kosztów produkcji przy zachowaniu wysokich plonów dzięki podglądowi kondycji upraw i reagowaniu na czas.

Podstawowe funkcje tej aplikacji to:

• Prowadzenie pełnej ewidencji gruntów wraz z informacjami o zasobności gleby, strukturze, podziałem na parcele, obrazowaniem satelitarnym oraz mapowaniem plonów
• Prowadzenie kart pola wraz z automatyczną rejestracją zabiegów agrotechnicznych
• Planowanie, zarządzanie i monitorowanie upraw w czasie rzeczywistym z wykorzystaniem sensorów IoT, prognozy pogody, informacje o nawodnieniu oraz mapy NDVI
• Prowadzenie obserwacji polowych z pełną dokumentacją zdjęciową oraz przypisaną do gruntów
• System wsparcia decyzji w oparciu o aktualne i prognozowane informacje w produkcji roślinnej
• Zarządzanie inwentarzem gospodarstwa – budynki, pracownicy, dokumenty, maszyny
• Monitoring GPS maszyn i pojazdów wraz ze szczegółowymi raportami