Poniższy tekst dotyczący działania „Współpraca” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2014-2020 został w całości zaczerpnięty z Broszury wydanej przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie autorstwa pana Ireneusza Drozdowskiego w oparciu o stan prawny na dzień 16.11.2017r.

 

Wprowadzenie

W ramach działania „Współpraca” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 wspierane jest tworzenie i funkcjonowanie Grup Operacyjnych na rzecz innowacji, zrzeszających rolników, jednostki naukowe, przedsiębiorców, posiadaczy lasów oraz podmioty doradcze, które w ramach swojej działalności będą wspólnie opracowywać nowe rozwiązania do zastosowania w praktyce. Realizacja działania wpłynie na zwiększenie innowacyjnych rozwiązań w polskim rolnictwie, produkcji żywności i na obszarach wiejskich. Z uwagi na fakt, że operacje, realizowane w ramach działania, koncentrują się na produkcji i przetwarzaniu produktów rolnych wymienionych w Załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, największe korzyści ostatecznie odniosą producenci rolni, zwiększając w dłuższej perspektywie swoją konkurencyjność, dochodowość i uczestnictwo w rynku. Ze względu na przyjęty zakres wsparcia, działanie będzie się przyczyniać do realizacji celów przekrojowych polityki rozwoju obszarów wiejskich – w największym stopniu przyczyni się do realizacji celu przekrojowego promującego innowacyjność. W związku z powyższym w Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie oraz we wszystkich Wojewódzkich Ośrodkach Doradztwa Rolniczego powołano brokerów innowacji, których głównym zadaniem jest udzielanie pomocy w tworzeniu Grup Operacyjnych na rzecz innowacji, a także ułatwianie wymiany wiedzy fachowej oraz dobrych praktyk w powyższym zakresie. Broszura zawiera kompendium wiedzy związanej z tworzeniem Grup Operacyjnych oraz dane kontaktowe brokerów działających w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR).

(Krzysztof Janiak, Z-ca Dyrektora Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie)

 

I. Innowacyjność w strategii i funduszach UE

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) wnosi wkład do strategii „Europa 2020” poprzez promowanie zrównoważonego terytorialnie i środowiskowo, przyjaznego dla klimatu oraz konkurencyjnego i innowacyjnego unijnego sektora rolnictwa oraz rozwoju obszarów wiejskich.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (zwane Rozporządzeniem EFRROW) dało podstawę do utworzenia Europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EIP-AGRI) oraz Grup Operacyjnych EPI.

Europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa przyczynia się do realizacji strategii na rzecz inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego, tworzy sprzężenie zwrotne pomiędzy rolnictwem, gospodarką, nauką i innymi instytucjami, zarówno na szczeblu UE, jak i krajowym oraz regionalnym. Służy również jako katalizator zwiększający skuteczność działań związanych z innowacją, wspieranych w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich. Bardzo ważnym elementem struktury EIP-AGRI są Grupy Operacyjne.

 

II. Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich

Polska Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR) powstała aby wspierać innowacje w rolnictwie, produkcji żywności, leśnictwie i na obszarach wiejskich. Zadanie to realizowane jest poprzez 3 cele szczegółowe:

1. Ułatwianie tworzenia oraz funkcjonowania sieci kontaktów pomiędzy rolnikami, podmiotami doradczymi, jednostkami naukowymi, przedsiębiorcami sektora rolno-spożywczego oraz pozostałymi podmiotami wspierającymi wdrażanie innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich.
2. Ułatwianie wymiany wiedzy fachowej oraz dobrych praktyk w zakresie innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich.
3. Pomoc w tworzeniu Grup Operacyjnych na rzecz innowacji oraz pomoc w opracowaniu projektów przez Grupy Operacyjne i partnerstwa na rzecz innowacji.

SIR funkcjonuje w ramach Krajowej Sieci Rozwoju Obszarów Wiejskich. Zadania Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, w tym zadania brokera innowacji, wykonują Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego, umiejscowione we wszystkich 16 województwach, a koordynację wykonania tych zadań zapewnia Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Sieć ma charakter otwarty, jej uczestnikami mogą być wszystkie podmioty oraz osoby zainteresowane bądź zaangażowane w rozwój rolnictwa, produkcji żywności, leśnictwa i obszarów wiejskich.

Aby dowiedzieć się więcej o SIR zapraszamy na stronę internetową:

http://www.cdr.gov.pl/sir

 

III. Działanie „Współpraca” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

Działanie dotyczy wspierania powstawania i działalności Grup Operacyjnych na rzecz innowacji (EPI) w rozumieniu art. 56 i 57 Rozporządzenia EFRROW, które w ramach działalności będą realizować projekty polegające na opracowywaniu i wdrażaniu rozwiązań innowacyjnych do praktyki.

W ramach działania wspierane jest tworzenie i funkcjonowanie Grup Operacyjnych EPI, zrzeszających rolników, jednostki naukowe, przedsiębiorców, posiadaczy lasów, podmioty doradcze, etc. Realizacja działania powinna przyczynić się do zwiększenia innowacyjnych rozwiązań w polskim rolnictwie, produkcji żywności i na obszarach wiejskich, a rezultaty poszczególnych projektów powinny służyć szerokiej grupie odbiorców, a nie pojedynczym podmiotom. Zaangażowanie naukowców w wypracowaniu praktycznych i nowatorskich rozwiązań istniejących problemów, wzmocni powiązanie sektora rolno-spożywczego z sektorem badawczo-rozwojowym.

Budżet dla całego działania wynosi 67 998 186 EURO.

 

IV. Tworzenie Grup Operacyjnych i wsparcie finansowe

Pomoc przyznaje się Grupie Operacyjnej EPI, której przedmiotem jest opracowanie i wdrożenie nowego lub znacznie udoskonalonego produktu jak również nowych lub znacznie udoskonalonych praktyk, procesów, technologii bądź metod organizacji, marketingu dotyczących produkcji, przetwarzania lub wprowadzania do obrotu produktów objętych załącznikiem I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

W ramach jednego naboru wniosków, jedna Grupa Operacyjna może złożyć jeden wniosek.

Realizowana przez Grupę operacja, musi prowadzić do osiągnięcia celów szczegółowych dla działania „Współpraca”, tj.:

• (1A) „Wspieranie innowacyjności, współpracy i rozwoju bazy wiedzy na obszarach wiejskich”,
• (1B) „Wzmacnianie powiązań między rolnictwem, produkcją żywności i leśnictwem, a badaniami i innowacją, w tym do celów ulepszonego zarządzania środowiskiem i lepszych wyników”,

oraz jednego z celów:

• (2A) „Poprawa wyników gospodarczych wszystkich gospodarstw oraz ułatwianie restrukturyzacji i modernizacji gospodarstw, szczególnie z myślą o zwiększeniu uczestnictwa w rynku i zorientowania na rynek, a także zróżnicowania produkcji rolnej”
• (3A) „Poprawa konkurencyjności producentów rolnych poprzez lepsze ich zintegrowanie z łańcuchem rolno-spożywczym poprzez systemy jakości, dodawanie wartości do produktów rolnych, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów oraz organizacje międzybranżowe”. Grupa Operacyjna powinna posiadać zdolność prawną lub w przypadku, gdy nie posiada zdolności prawnej, działać na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej. W umowie należy wskazać podmiot który będzie reprezentował Grupę, a także postanowienia dotyczące:
• a) nazwy i składu Grupy Operacyjnej,
• b) formę organizacyjną Grupy Operacyjnej (jeżeli nie posiada zdolności prawnej),
• c) celu utworzenia i zakres działalności Grupy Operacyjnej,
• d) sposobu podziału zadań zaplanowanych w ramach realizacji operacji oraz zasady ponoszenia odpowiedzialności przez te podmioty z tytułu realizowanych zadań,
• e) sposobu podejmowania decyzji wewnątrz Grupy Operacyjnej,
• f) zasad podziału praw nabytych w trakcie realizacji operacji i do dnia upływu 5 lat od dnia otrzymania płatności końcowej.

W ramach działania pomoc przyznaje się Grupie Operacyjnej EPI, która składa się z co najmniej dwóch różnych podmiotów należących do następujących różnych kategorii:

• a) rolnicy,
• b) właściciele lasów,
• c) jednostki naukowe w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki
• d) przedsiębiorcy,
• e) podmioty świadczące usługi doradcze.

Grupa Operacyjna ubiegająca się o przyznanie pomocy jest zobowiązana posiadać numer identyfikacyjny, nadany w trybie ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2015 r. poz. 807 z późn. zm.).

W przypadku gdy Grupa Operacyjna nie posiada zdolności prawnej i działa na podstawie zawartej w formie pisemnej umowy posługuje się numerem identyfikacyjnym, nadanym podmiotowi upoważnionemu do reprezentowania wszystkich podmiotów wchodzących w jej skład.

Grupa Operacyjna działa w celu opracowania i wdrożenia innowacji w zakresie, m.in.:

• a) nowych produktów lub znacznie udoskonalonych produktów
• b) nowych lub znacznie udoskonalonych praktyk, procesów, technologii dotyczących produkcji, przetwarzania lub wprowadzania do obrotu produktów
• c) nowych lub znacznie udoskonalonych metod organizacji dotyczących produkcji, przetwarzania lub wprowadzania do obrotu produktów
• d) nowych lub znacznie udoskonalonych metod marketingu dotyczących produkcji, przetwarzania lub wprowadzania do obrotu produktów objętych załącznikiem I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Pomoc przyznaje się jeżeli:

1. Operacja będzie realizowana w nie więcej niż 10 etapach, a w przypadku operacji, której planowana wysokość pomocy nie przekracza 1 000 000 złotych – w 2 etapach,
2. Zakończenie realizacji operacji i złożenie wniosku o płatność końcową nastąpi w terminie 36 miesięcy od dnia zawarcia umowy, a w przypadku gdy ze względu na zakres lub przedmiot operacji nie jest możliwe osiągnięcie celu operacji w tym terminie, 60 miesięcy od dnia zawarcia umowy – lecz nie później niż do dnia 31 grudnia 2022r.,
3. Prowadzona będzie strona internetowa, w okresie realizacji operacji i przez okres 5 lat od dnia otrzymania płatności końcowej, na której będą zamieszczane informacje na temat realizowanej operacji oraz jej rezultatów.

Pomoc przyznaje się w formie refundacji części kosztów kwalifikowalnych i wypłaca do wysokości limitu, który wynosi 12 000 000 złotych na jednego beneficjenta, z tym że w odniesieniu do:

1. Kosztów bieżących i kosztów badań – limit ten wynosi w sumie 10 000 000 złotych;
2. kosztów ogólnych – limit ten wynosi w sumie 2 000 000 złotych.

Pomoc przyznaje się w wysokości do:

1. 100% kosztów ogólnych i kosztów bieżących,
2. 90% kosztów badań,
3. 50% kosztów kwalifikowalnych inwestycji.

Przy ustalaniu wysokości pomocy koszty bieżące uwzględnia się w wysokości nieprzekraczającej łącznie 20% sumy kosztów kwalifikowalnych inwestycyjnych i kosztów badań. Natomiast koszty ogólne, uwzględnia się w wysokości nieprzekraczającej łącznie 20% sumy pozostałych kosztów kwalifikowalnych.

Koszty kwalifikowalne podlegają refundacji w wysokości określonej w umowie, jeżeli zostały poniesione:

• a) od dnia, w którym została zawarta umowa i jeżeli realizacja zestawienia rzeczowo-finansowego operacji w zakresie danego kosztu została rozpoczęta nie wcześniej, niż w tym dniu, a w przypadku kosztów ogólnych – od dnia 1 stycznia 2014 r.,
• b) zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych, a gdy te przepisy nie mają zastosowania oraz wartość danego zadania ujętego w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji przekracza 20 000 złotych netto – w wyniku wyboru przez beneficjenta wykonawców poszczególnych zadań ujętych w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji z zachowaniem konkurencyjnego trybu ich wyboru,
• c) w formie rozliczenia bezgotówkowego.

Pomoc przysługuje według kolejności ustalonej przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na podstawie danych zawartych we wniosku oraz dokumentach załączonych do wniosku, przy zastosowaniu kryteriów wyboru operacji. O kolejności przysługiwania pomocy decyduje suma uzyskanych punktów przyznawanych na podstawie następujących kryteriów wyboru operacji:

• czy w skład grupy operacyjnej wchodzi jednostka naukowa,
• liczby podmiotów wchodzących do Grupy Operacyjnej należących do różnych kategorii (rolnicy, posiadacze lasów, jednostki naukowe, przedsiębiorcy, podmioty doradcze, itd.),
• doświadczenia podmiotów w realizacji projektów innowacyjnych, finansowanych ze środków pochodzących z Unii Europejskiej,
• liczby rolników w Grupie Operacyjnej,
• czy przedsiębiorcy spełniają kryteria MŚP,
• ilości zakresów, których dotyczy operacja,
• czasu trwania operacji,
• wnioskowanej kwoty pomocy,
• uzasadnienia potrzeby realizacji operacji,
• potencjału rynkowego rezultatów operacji i obszaru oddziaływania,
• czy rezultaty operacji wpłyną na ochronę środowiska i zmian klimatu, itd.?

Gdzie szukać wsparcia w tworzeniu Grup Operacyjnych?

W Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie oraz we wszystkich Wojewódzkich Ośrodkach Doradztwa Rolniczego działają brokerzy innowacji, którzy udzielają pomocy tworzącym się Grupom Operacyjnym EPI, a także ułatwiają wymianę wiedzy fachowej oraz dobrych praktyk w zakresie innowacji w rolnictwie, produkcji żywności i na obszarach wiejskich. (wykaz w tabeli poniżej)

Wyniki pilotażowego naboru

Na pierwszy nabór, który się odbył w dniach od 30 czerwca 2017 r. do 31 lipca 2017r. przeznaczono 20 000 000 EURO, w tym dla woj. mazowieckiego 3 042 000 EURO.

W trakcie trwania naboru pilotażowego złożono 90 wniosków o przyznanie pomocy

• wnioskowana kwota pomocy: 342 629 197,73 zł
• średnia wnioskowana pomoc: 3 806 991,09 zł na 1 projekt.

(rozkład wniosków pod względem województw przedstawiono w formie tabeli oraz mapy)

 

Tematyka złożonych wniosków według Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (Wg Ministerstwa Gospodarski)

KIS 4

Innowacyjne technologie, procesy i produkty sektora rolno-spożywczego i leśno-drzewnego.

Dział I Gleba i użytki rolne: 2 wnioski

Dział II Postęp biologiczny: 13 wniosków

Dział III Technologia produkcji roślinnej i zwierzęcej: 4 wnioski

Dział IV Maszyny i urządzenia rolnicze: 15 wniosków

Dział V Nawozy organiczne i mineralne, środki ochrony roślin i regulatory wzrostu: 3 wnioski

Dział VI Produkcja, magazynowanie, przechowalnictwo: 4 wnioski

Dział VII Przetwórstwo płodów rolnych i produktów zwierzęcych: 7 wniosków

KIS 5

Żywność wysokiej jakości

Dział I Produkcja pierwotna (surowce roślinne i zwierzęce) na potrzeby wytwarzania żywności wysokiej jakości: 12 wniosków

Dział II Przetwórstwo żywności: 11 wniosków

Dział III Opakowania, dystrybucja i przechowalnictwo: 6 wniosków

Dział IV Żywność a konsument: 1 wniosek

12 projektów trudno było przypisać do konkretnych działów przed otrzymaniem wyjaśnień do złożonej dokumentacji.

 

V. Podstawowe Akty Prawne

1. ROZPORZĄDZENIE Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487, z późn. zm.);
2. Załącznik I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z dnia 30.IV 2004 r., Nr 90, poz.864/2, z późn. zm.)
3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 zatwierdzony w dniu 12 grudnia 2014 r. (M. P. z 2015 poz. 541 z poźn. zm.).
4. Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 349 i 1888 oraz 2016 r. poz. 337).
5. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 23 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Współpraca” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020. (Dz. U. poz. 25);
6. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 22 marca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Współpraca” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020. (Dz. U. poz. 669);
7. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 18 lipca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Współpraca” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020. (Dz. U. poz. 1391);
8. ROZORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 13 stycznia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu konkurencyjnego wyboru wykonawców zadań ujętych w zestawieniu rzeczowo–finansowym operacji i warunków dokonywania zmniejszeń kwot pomocy oraz pomocy technicznej (Dz. U. poz. 106);