„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Właściwości kwiatów bzu czarnego (Flos Sambuci nigri)

Strona główna » Akademia Wiedzy Lubelskie Zioła » Właściwości kwiatów bzu czarnego (Flos Sambuci nigri)

Kwiaty bzu czarnego (Flos Sambuci nigri)

W celach zielarskich z bzu czarnego pozyskiwać można wiele różnych surowców, w tym liście i korę, jednakże najważniejsze znaczenie lecznicze mają kwiaty i owoce tej rośliny. Czarny bez (Sambucus nigra L.) może mieć postać krzewu lub niewielkiego drzewa u którego okres kwitnienia przypada na początek lata (czerwiec, lipiec). Drobne kwiaty o barwie kremowobiałej i intensywnym, nie dla wszystkich przyjemnym zapachu, skupione są w baldachogrona. Aby uzyskać surowiec wysokiej jakości najlepiej gdy są one zbierane w suche i słonecznie dni na samym początku okresu kwitnienia. Suszy się je w temperaturze nie przekraczającej 35°C, do momentu gdy kwiaty są już suche, natomiast szypułki na których są osadzone, wykazują jeszcze pewną elastyczność, dzięki czemu łatwo jest je oddzielić. Kwiaty bzu czarnego zawierają przede wszystkim duże ilości polifenoli w postaci fenolokwasów takich jak kwas p-kumarowy, chlorogenowy, ferulowy, wanilinowy i kawowy oraz flawonoidów – kwerecetyny, izokwercetyny, rutyny, kemferolu, astragaliny i hiperozydu, a także garbników. Z obecnością tych substancji związany jest jasny kolor kwiatów, jak również gorzkawo-kwaśny i lekko cierpki smak płatków. Mocny aromat kwiaty zawdzięczają z kolei zawartym w nich olejkom eterycznym i związkom lotnym jak linalol, tlenek nerolu i α-terpineol oraz kwasowi walerianowemu. Prócz wyżej wymienionych substancji aktywnych kwiaty zawierają również pewne ilości związków trójterpenowych, zwłaszcza kwasów ursulowego i oleanowego oraz α i β-amyryny; kwasów organicznych (winowego, jabłkowego, cytrynowego, szikimowego), fitosteroli pod postacią stigmasterolu, kampesterolu i β-sitosterolu, choliny, śluzów, witaminy A, C i witamin z grupy B (B1, B2, B3, B6), a także wapnia, potasu, fosforu, sód, żelazo, miedź, mangan, magnezu i cynku. Kwiaty bzu czarnego podobnie jak owoce są ujęte w Farmakopei Polskiej, dlatego też mogą one stanowić surowiec do produkcji ziołowych preparatów leczniczych. Napar z kwiatu bzu jest znany przede wszystkim ze swojego działania napotnego oraz zdolności rozrzedzania śluzu, zmniejszania obrzęku błon śluzowych i oczyszczania dróg oddechowych. Z tego względu dobrze sprawdza się w leczeniu infekcji oskrzeli, przeziębieniu, kaszlu czy katarze. Działa moczopędnie, dzięki czemu przyspiesza usuwanie szkodliwych metabolitów, a zawarte w nim polifenole i fitosterole wspierają kuracje lecznicze w przypadku stanów zapalnych układu moczowego oraz przerostu prostaty. Rutyna będąca glikozydem kwercetyny wzmacnia i uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, a także chroni przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, poprawiając w ten sposób funkcjonowanie układu krwionośnego. Napar z kwiatów bzu wykazuje silne działanie antyoksydacyjne, a także bakteriobójcze względem bakterii Staphyloccocus aureus, Bacillus cereus oraz Helicobacter pylori odpowiedzialnych za powstawanie wrzodów żołądka u dzieci i dorosłych. Ze względu działanie regulujące metabolizm glukozy, jak również hamujące kumulowanie się lipidów w organizmie kwiaty bzu mogą być wartościowym dodatkiem do diety odchudzającej czy przeciwcukrzycowej. Jako suplement diety o właściwościach leczniczych sprawdza się zarówno napar, jak i syrop z kwiatów bzu czarnego. Ten pierwszy ma zastosowanie nie tylko w działaniu wewnątrzustrojowym, ale także zewnętrznym. Okłady na bazie naparu ze względu na swoje działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe zaleca się przy zmianach skórnych spowodowanych chorobami skóry i podrażnieniami, zapaleniu piersi i narządów płciowych, a także zapaleniu spojówek. Aby kwiatu bzu były bezpieczne do spożycia należy je poddać obróbce termicznej np. suszeniu. Dzięki temu rozkładowi ulega sambunigryna będąca glikozydem cyjanogennym, która to w przypadku jej spożycia w większych ilościach może prowadzić do objawów ze strony układu pokarmowego w tym zatruć. W Gospodarstwie Agroleśnym Barbary Baj-Wójtowicz kwiaty bzu czarnego pozyskiwane są z upraw alejowych bzu z przetacznikiem leśnym i miodunką. Na ich bazie powstają oferowane przez markę Lubelskie Zioła certyfikowane syropy z kwiatów bzu czarnego.

  1. Geszprych A., Baj-Wójtowicz B., Osińska E., Rosłon W., Kwiat bzu czarnego – właściwości lecznicze i możliwość zastosowania w produktach prozdrowotnych, Newsletter 12, Lubelskie Zioła
  2. Geszprych A., Wartości prozdrowotne wybranych surowców pochodzących z upraw agroleśnych, Agroleśnictwo – najważniejsza innowacja w rolnictwie, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu, Poznań 2020, s. 118
  3. Nurzyńska-Wierdak R., Krajewska A., Aktywność biologiczna bzu czarnego (Sambucus nigra L.), Annales Horticulturae, Wydawnictwo UP Lublin, Lublin 2022, s. 17-35
  4. Waszkiewicz-Robak B., Biller E., Właściwości prozdrowotne bzu czarnego, Problemy Higieny i Epidemiologii, Polskie Towarzystwo Higieniczne, Warszawa 2018, s. 217-224
  5. https://rozanski.li/221/bez-czarny-sambucus-nigra-linne-w-fitoterapii-praktycznej-czas-zbioru-kwiatw/

Newsletter

Bądź na bieżąco. Zapisz się na nasz newsletter