Ziele przetacznika leśnego (Herba Veronicae)

Ze względu na dużą zawartość substancji o właściwościach prozdrowotnych bardzo często przetacznik leśny (Veronica Officinalis) nazywany jest również przetacznikiem lekarskim. Jako surowiec zielarski wykorzystywane jest ziele przetacznika. Pozyskiwany jest najczęściej jako cała nadziemna część rośliny, zbierana w początkowym okresie kwitnienia tj. czerwiec-lipiec. Wśród związków biologicznie czynnych zawartych w zielu przetacznika znaleźć można glikozydy irydoidowe występujące w ilości ok. 1%, z których najważniejsze to aukubina, werprozyd, werminozyd, ladrozyd czy katalpol. Ze względu na ich obecność w zielu określa się je mianem surowca irydoidowego co oznacza, że jest ono wrażliwe na wysoką temperaturę i ekspozycję na światło. Szacuje się, że po roku przechowywania zawartość substancji prozdrowotnych w zielu przetacznika zmniejsza się o połowę. Obecności aukubiny przetacznik zawdzięcza swoje właściwości antyseptyczne, przede wszystkim antybakteryjne, bakteriostatyczne i przeciwwirusowe, a także działanie przeciwzapalne, rozkurczowe i antyoksydacyjnej. Jak dowodzą badania przeprowadzane na myszach, którym podawano alfa-amanityne, substancję zawartą w muchomorze sromotnikom, mogącą prowadzić do uszkodzeń wątroby, aukubina może także działać osłonowo na wątrobę. Prócz wspomnianych wyżej glikozydów w przetaczniku znajdziemy również flawonoidy będące przede wszystkim pochodnymi apigeniny i luteoliny, kwasy fenolowe w postaci kwasu chlorogenowego, cynamonowego i kawowego, β-sitosterol, garbniki, trójterpenowe saponiny, olejki eteryczne, woski, żywice, sole mineralne oraz mannitol stanowiący cukrowy alkohol. Właściwości bakteriostatyczne i przeciwutleniające oraz przeciwzapalne przetacznika wzmacniają występujące w nim garbniki. Dodatkowo wpływają one ochronnie i ściągająco na organizm, a także przyspieszają przemianę materii. W związku z tym, że stosowanie naparu z ziela przetacznika działa napotnie, zwiększa wydalanie moczu, wydzielanie żółci oraz reguluje perystaltykę jelit, tym samym wpływając na nasilenie wydalania szkodliwych produktów przemiany materii może być istotnym elementem w terapiach odtruwających oraz leczeniu schorzeń układu pokarmowego, w tym wrzodów żołądka, nerek, pęcherza moczowego oraz wątroby. Dzięki działaniu wykrztuśnemu sprawdzi się on także w przypadku kaszlu, przeziębienia, zapaleniu oskrzeli i dychawicy oskrzelowej. Ponadto ze względu na silne właściwości antyoksydacyjne jest dobrym wsparciem w leczeniu nowotworów, natomiast jego działania wzmacniające i regenerujące układ nerwowy może być istotne w przypadku osób mających problemy z koncentracją i wykonujących pracę umysłową. Często o przetaczniku leśnym mówi się, że jest on ziołem idealnym dla panów. Wynika to z faktu jego pozytywnego wpływu na dolegliwości ze strony prostaty i problemy z erekcją. Napary z ziela przetacznika można pić w stosunkowo dużych ilościach bez ryzyka jego przedawkowania. Prócz zastosowania wewnętrznego bardzo dobrze sprawdzają się one także przy stosowaniu zewnętrznym do przemywania zmian trądzikowych i alergicznych, owrzodzeń, leczeniu objawów atopowego zapalenia skóry czy nadmiernej suchości skóry. Można go także stosować do płukania jamy ustnej i gardła. W ramach operacji „Agroleśnictwo w Dolnie Zielawy” przetacznik leśny wprowadzony został do uprawy w systemie alejowym razem z bzem czarnym. Marka Lubelskie Zioła oferuje Lubelską HERBATK ZIOŁOWĄ PRZETACZNIK LEŚNY, zawierającą w swoim składzie 100% suszonego ziela przetacznika leśnego pochodzącego z certyfikowanych upraw.

1. Geszprych A., Wartości prozdrowotne wybranych surowców pochodzących z upraw agroleśnych, Agroleśnictwo – najważniejsza innowacja w rolnictwie, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu, Poznań 2020, s. 117-118
2. Guz N., i Przetacznik leśny – charakterystyka, stanowiska naturalne, wprowadzenie do uprawy, możliwość wykorzystania surowca, Newsletter 9, Lubelskie Zioła
3. https://rozanski.li/334/przetacznik-lesny-veronica-officinalis-l-i-irydoidy/
4. https://rozanski.li/5162/przetacznik-lekarski-lesny-veronica-officinalis-linne-w-praktycznej-fitoterapii/