„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Malina arktyczna- Rubus arcticus

Strona główna » Akademia Wiedzy Lubelskie Zioła » Malina arktyczna- Rubus arcticus

Autor: Barbara Baj Wójtowicz

Fot. Malina arktyczna (Rubus arcticus)

Malina arktyczna Rubus arcticus to niewielka roślina dorastająca do 20 cm wysokości, rozrastająca się za pomocą podziemnych rozłogów w dość szybkim tempie zarastając teren, na którym jest posadzona, może być stosowana jako roślina okrywowa, doskonale chroni przed rozrastaniem się chwastów. W stanie naturalnym występuje powszechnie na Syberii i w Skandynawii oraz bardziej sporadycznie w krajach bałtyckich. W Polsce w stanie naturalnym praktycznie nie występuje, z przekazów ludowych wynika, że kiedyś spotykana była w okolicach Kodnia na zach. Polesiu.

Fot. Kwitnąca malina arktyczna

 

Roślina ta doskonale adaptuje się w polskich warunkach i nadaje się do uprawy, ale dotychczas nie została do uprawy wprowadzona. Lubi stanowiska kwaśne, ale rośnie też na innych stanowiskach, dobrze adaptuje się do zmiennych warunków, toleruje też gleby piaszczyste i suche. Kwitnie obficie w maju, tworząc dekoracyjne różowe niewielkie kwiaty, czasami powtarza kwitnienie. Lubi stanowiska nasłonecznione i półcieniste. Jest bardzo odporna na mróz.

W Skandynawii porasta lasy liściaste, mieszane jak i iglaste, pobocza dróg, tereny ruderalne, ogródki przydomowe, gdzie implementuje się ją jako roślinę zadarniającą. Dobrze czuje się w towarzystwie róż ozdobnych, róży pomarszczonej i róży dzikiej, a także azalii i rododendronów. Tworzy niewielkie czerwone owoce nieco mniejsze od owoców maliny, zwykle kilka owoców na jednej roślinie, które chowają się pod liście, co może utrudniać zbiór, tym bardziej że późnym latem liście przebarwiają się na purpurowo. Owoce są gotowe do zbioru w końcu lipca i początkach sierpnia. Zbioru należy dokonywać ręcznie, tak też są zbierane ze stanu naturalnego. Owoce są bardzo cennym surowcem, z którego wytwarza się powidła, soki, likiery, a także są poszukiwanym surowcem zielarskim, szczególnie w postaci liofilizowanej.

Jako surowiec zielarski do suszenia pozyskuje się też liście maliny arktycznej w okresie kiedy są jeszcze zielone. Zarówno suszone owoce jak i liście służą jako cenne składniki mieszanek herbacianych w kompozycjach np. z owocami róży dzikiej i róży pomarszczonej, kwiatostanem lipy, kwiatem bzu czarnego, suszonymi owocami bażyny i bzu czarnego.

Owoce mają dużą zawartość witaminy C oraz antyoksydantów, dawniej były stosowane przez myśliwych jako lekarstwo na szkorbut. Zawierają również cenny olejek eteryczny, a także dużą ilość minerałów. W Skandynawii i na Syberii suszone owoce i liście były wykorzystywane zgodnie z tradycją ludową do komponowania herbatek napotnych jako doskonały środek na przeziębienia oraz zwiększenie odporności. Obecnie owoce są wykorzystywane również w przemyśle kosmetycznym, w szczególności w kosmetykach naturalnych, w których ekstrakt z maliny arktycznej dostarcza skórze znacznych ilości witamin, biorących czynny udział we wszystkich procesach metabolicznych komórek skóry. Dzięki temu skóra staje się bardziej elastyczna, regulowana jest odnowa komórkowa oraz przywraca się równowagę tłuszczów. Malina arktyczna w produktach kosmetycznych przyczynia się również do zwalczania podrażnień i stanów zapalnych.

Nasiona maliny arktycznej są również poszukiwanym surowcem często wykorzystywanym w różnego rodzaju peelingach oraz scrubach do ciała, gdyż skutecznie oczyszczają, wygładzają i wzmacniają skórę.

Pomimo powszechności występowania w Skandynawii dostępność surowca w postaci owoców i liści jest niewielka ze względu na rozproszone stanowiska rośliny w terenach mało zaludnionych i wynikającą z tego małą opłacalność zbioru. Na niektórych terenach Syberii ze względu na degradację środowiska, która wynika z intensywnej gospodarki zasobami naturalnymi, malina arktyczna niemal całkowicie zanika. Intensywna działalność człowieka spowodowała, że roślina ta wyginęła w Polsce. Wprowadzenie jej do uprawy w polikulturze np. z różą pomarszczoną i różą dziką wydaje się bardzo wskazane ze względu na odbudowę bioróżnorodności i równowagi środowiska jak również ze względu na fakt, że takie uprawy poprawiłyby ekonomikę gospodarstw rolnych.

 

Fot. Malina arktyczna (Rubus arcticus)

Ze względu na niewielkie wymagania maliny arktycznej co do stanowiska oraz tolerowanie sąsiedztwa róży pomarszczonej i róży dzikiej wydaje się zasadne zastosowanie ich w uprawie współrzędnej. Wydaje się również możliwe założenie uprawy w tak skomponowanych zagonach, aby zmechanizować zbiór owoców róży. Różę należałoby posadzić w rzędach oddalonych od siebie o 4 m, krzewy w rzędach powinny rosnąć co 1,5 m, a w przypadku Rosa rugosa ‚Belle Poitevine’ co 1,8 m. Taki rozstaw nasadzeń spełnia też wymogi ARiMR co do minimalnej obsady roślin na 1 ha.

 

Zbiór płatków róży, owoców i liści maliny arktycznej musi być przeprowadzony ręcznie. Zbiory poszczególnych surowców nie kolidowałyby ze sobą z uwagi na to, że ręczny zbiór płatków róży miałby miejsce w VI, ręczny zbiór owoców i liści maliny w VII – VIII, natomiast ręczny lub mechaniczny zbiór owoców róży miałby miejsce w IX – X w zależności od odmiany.

Newsletter

Bądź na bieżąco. Zapisz się na nasz newsletter